การควบคุมปริมาณอนุภาคในอากาศหรือที่เรียกกันเข้าใจง่าย ๆ คือค่าฝุ่นในอากาศภายในห้องคลีนรูม ห้องปลอดเชื้อ หรือห้องแรงดัน เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ต้องควบคุมอย่างเคร่งครัดที่ส่งผลต่อระดับความสะอาดหรือกำหนดคลาสของห้องคลีนรูม (Cleanroom Classifications) เพื่อรักษาระดับความสะอาดให้อยู่ในมาตรฐานและควบคุมปริมาณของอนุภาคฝุ่นละอองขนาดเล็กภายในห้องสะอาด
เพราะฉะนั้นการทดสอบค่าฝุ่นในอากาศ หรือ Airborne Particle Count Test จึงเป็นหนึ่งในรายการสำคัญสำหรับ การตรวจสอบคุณภาพอากาศภายในห้องคลีนรูม (Cleanroom Performance Testing : CPT) โดยอ้างอิงการทดสอบตามมาตรฐานระดับสากลอย่าง มาตรฐาน ISO 14644-1 และใช้เครื่องวัดอนุภาค (Particle Counter) ในการวัดและตรวจสอบค่าฝุ่นในอากาศนั่นเอง
Airborne Particle Count Test คืออะไร?
Airborne Particle Count Test คือ การทดสอบเพื่อวัดปริมาณอนุภาคในอากาศ ซึ่งเป็นวิธีการที่ใช้ในการตรวจสอบและนับจำนวนอนุภาคที่ลอยอยู่ในอากาศในพื้นที่ต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในห้องคลีนรูม (Cleanroom) ที่ต้องการความสะอาดและพื้นที่ที่ปราศจากการปนเปื้อน เพื่อให้มั่นใจว่าพื้นที่นั้นมีปริมาณอนุภาคที่อยู่ในระดับที่ยอมรับได้ตามมาตรฐานที่กำหนด โดยเทียบระดับความสะอาดของห้องคลีนรูมตามมาตรฐาน ISO 14644-1 เพื่อจัดระดับคลาสของห้องคลีนรูม (Cleanroom Classifications) ซึ่งการทดสอบนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมที่ต้องการการควบคุมการปนเปื้อนอย่างเข้มงวด เพื่อรักษาคุณภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น อุตสาหกรรมยา อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ และอุตสาหกรรมอาหาร เป็นต้น
ทำไมต้องทดสอบค่าฝุ่น ในอากาศสำหรับห้องคลีนรูม
เนื่องจากห้องคลีนรูมเป็นห้องที่ต้องการสภาพแวดล้อมที่สะอาด ปลอดภัย และปราศจากฝุ่นละออง แบคทีเรีย หรือสิ่งปนเปื้อนอื่น ๆ ซึ่งในแต่ละอุตสาหกรรมที่มีการใช้งานคลีนรูมต่างต้องการระดับความสะอาดในการใช้งานที่แตกต่างกันออกไป ดังนั้นการทดสอบเพื่อวัดระดับอนุภาคในอากาศภายในห้องคลีนรูมหรือห้องปลอดเชื้อนั้น จึงเป็นการช่วยกำหนดระดับความสะอาดของห้องสะอาด โดยอ้างอิงถึงการจำแนกของอนุภาคในช่วงเวลาของการทดสอบภายในสภาวะต่าง ๆ ตามมาตรฐาน ISO 14644-1
ซึ่งการทดสอบค่าฝุ่นในอากาศมีวัตถุประสงค์เพื่อกำหนดความสามารถของระบบปรับอากาศ (HVAC) ของห้องคลีนรูม เพื่อการรักษาอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ให้เป็นไปตามกำหนดของขีดระดับของความสะอาด และเพื่อกำหนดคุณสมบัติของห้องสะอาด ตลอดจนระบุถึงข้อกำหนดของมาตรฐาน วิธีการ และกระบวนการในการทดสอบห้องคลีนรูม รวมถึงกำหนดระดับความเข้มข้นของฝุ่นละลองในอากาศของ Cleanroom นั่นเอง
การทดสอบค่าฝุ่นในสภาวะต่าง ๆ ตามมาตรฐาน ISO 14644-1
มาตรฐาน ISO 14644-1 เป็นมาตรฐานสากลที่กำหนดวิธีการทดสอบและการจำแนกความสะอาดของห้องคลีนรูม หรือ Cleanroom Classifications โดยเฉพาะการควบคุมปริมาณอนุภาคในอากาศในการทดสอบ เพื่อระบุระดับความสะอาดของห้องคลีนรูม (Cleanroom) โดยมีการทดสอบค่าฝุ่นตามสภาวะต่าง ๆ ของห้องคลีนรูม ดังนี้
- As Built : การทดสอบห้องคลีนรูมหลังจากการก่อสร้างเสร็จสิ้น โดยยังไม่มีการติดตั้งอุปกรณ์หรือระบบต่าง ๆ ในการทำงาน รวมถึงยังไม่มีการใช้งานและไม่มีบุคลากรกำลังปฏิบัติงานอยู่ภายในห้อง
- At Rest : การทดสอบห้องคลีนรูมหลังจากที่ติดตั้งอุปกรณ์และระบบต่าง ๆ ทุกอย่างเรียบร้อยให้พร้อมใช้งานแล้ว แต่ยังไม่มีการทำงานและไม่มีบุคลากรกำลังปฏิบัติงานอยู่ภายในห้อง
- In Operation : การทดสอบห้องคลีนรูมที่มีอุปกรณ์ เครื่องจักร และระบบต่าง ๆ ติดตั้งโดยสมบูรณ์แบบและอยู่ในระหว่างการทำงานหรือกระบวนการผลิต รวมถึงมีบุคลากรกำลังปฏิบัติงานอยู่ภายในห้องด้วย
วิธีทดสอบเบื้องต้นสำหรับ Airborne Particle Count Test
วิธีเบื้องต้นในการทดสอบปริมาณอนุภาคในอากาศ โดยวิธีการสุ่มตัวอย่าง (Sampling) มีขั้นตอนดังต่อไปนี้
- การตรวจสอบความสมบูรณ์ของการทดสอบ การปรับแต่ง และการปรับสมดุลของระบบปรับอากาศ (HVAC) หรือการทดสอบ TAB ก่อนดำเนินการทดสอบ Airborne Particle Count Test
- ระบบปรับอากาศ (HVAC) ต้องทำงานอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาอย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนเริ่มการทดสอบ
- เตรียมพื้นที่โดยการทำความสะอาด และปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิดก่อนเริ่มการทดสอบ
- เตรียมอุปกรณ์ตรวจวัดและเครื่องนับอนุภาค (Particle Counter) ให้ได้ผลนับอนุภาครวมตามขั้นตอนการปฏิบัติงาน
- กำหนดจุดสุ่มตัวอย่างตามขนาดพื้นที่ของห้องคลีนรูมโดยกระจายจุดวัดให้ทั่วห้อง เพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมด และทำหมายเลขจุดสุ่มตัวอย่างตามตารางทดสอบที่ระบุใน ISO 14644-1
- ตั้งค่าเครื่องวัดให้โพรบของเทอร์โมมิเตอร์อยู่ที่ตำแหน่งตารางสุ่มตัวอย่างที่ความสูง 1,000 มม. จากพื้นหรือความสูงจากระดับงาน หากพบสิ่งกีดขวางให้วัดที่ระยะ 150 มม. เหนือสิ่งกีดขวาง
- การอ่านค่าและสรุปผลรายงานจะถูกบันทึกหลังจากการทำให้เสถียรแล้ว
ความถี่ในการทดสอบค่าฝุ่นในอากาศสำหรับห้องคลีนรูม
ตามหลักเกณฑ์ในการทดสอบห้องคลีนรูมของมาตรฐาน ISO 14644-1 แนะนำให้ทดสอบค่าฝุ่นในอากาศสำหรับห้องคลีนรูมอย่างน้อยปีละครั้ง หรือทุก ๆ 12 เดือน เพื่อรักษาความสะอาดให้เป็นไปตามมาตรฐานของห้องคลีนรูม ทั้งนี้ความถี่ในการทดสอบอาจขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นร่วมด้วย เช่น ประเภทของห้องคลีนรูม คลาสของห้องคลีนรูม กิจกรรมและความเสี่ยงต่อการปนเปื้อนภายในห้องคลีนรูม เป็นต้น
ทดสอบห้องคลีนรูมให้ได้มาตรฐานต้องที่ Q&E INTERNATIONAL
Q&E INTERNATIONAL หรือบริษัท คิว แอนด์ อี อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด เราคือผู้ให้บริการตรวจสอบคุณภาพอากาศในห้องคลีนรูม (Cleanroom) ห้องปลอดเชื้อ ห้องแรงดันบวก ห้องแรงดันลบ ห้องผ่าตัด ห้องผู้ป่วยติดเชื้อ หรือในอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น อุตสาหกรรมยา อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ฯลฯ โดยทำการทดสอบด้วยบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญและมีประสบการณ์มามากกว่า 6 ปีที่ได้รับการรับรองทั้งในส่วนของ Professional และ Technician เพื่อให้การใช้งานของห้องคลีนรูมเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด
โดยมีรายการสำคัญในการทดสอบห้องคลีนรูม (Cleanroom) ได้แก่
- การทดสอบปริมาณการไหลเวียนของอากาศ (Airflow Velocity, Volume and Air Change Rate)
- การทดสอบรอยรั่วของแผ่นกรองอากาศ (HEPA Filter Installation Leak Test, Overall Leak Test)
- การทดสอบแรงดันอากาศภายในห้อง (Room Pressurization Test)
- การทดสอบจำนวนอนุภาคในอากาศ (Airborne Particle Count Test)
- การทดสอบความขนานของกระแสลม (Airflow Parallelism Test) และการทดสอบการแสดงภาพการไหลของอากาศ (Airflow Visualization Test)
- การทดสอบการฟื้นตัวของระดับความสะอาดภายในห้อง (Room Recovery Test)
- การทดสอบอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ (Temperature and Relative Humidity Test)
- การทดสอบระดับความเข้มแสงภายในห้อง (Lighting Level Test)
- การทดสอบระดับเสียงภายในห้อง (Sound Level Test)
สามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมสำหรับรายการทดสอบต่าง ๆ ได้ในบทความ : 9 ขั้นตอนการทดสอบห้องคลีนรูม (CPT) กับ Q&E INTERNATIONAL
ติดต่อเรา Q&E INTERNATIONAL ได้ที่ช่องทาง
Call: 095-748-7312, 081-595-3011
LINE ID: @248hrupy
Facebook: บริษัท คิว แอนด์ อี อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด
Email: [email protected], [email protected]
