“ความปลอดภัยในอาคาร” คือสิ่งที่เจ้าของอาคารหรือผู้ดูแลอาคารทั้งอาคารสำนักงาน อาคารพาณิชย์ โรงแรม ห้างสรรพสินค้า หรืออาคารที่พักอาศัย ต้องให้ความใส่ใจในการเตรียมความพร้อมรับกับสถานการณ์ฉุกเฉิน เช่น อัคคีภัยหรือเหตุเพลิงไหม้ ซึ่งเป็นภัยร้ายแรงที่สามารถลุกลามได้อย่างรวดเร็วในอาคาร และสร้างความเสียหายได้อย่างมหาศาล

ดังนั้นเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้ สิ่งสำคัญที่สุดคือการอพยพผู้คนในอาคารให้ออกจากพื้นที่อันตรายอย่างรวดเร็วและปลอดภัยที่สุด คือ ทางหนีไฟและบันไดหนีไฟ ถึงแม้ว่าหลายคนอาจจะคุ้นเคยกับทางหนีไฟในแง่ของโครงสร้างทางกายภาพ แต่รู้หรือไม่ว่าการทำให้ทางหนีไฟสามารถใช้งานได้โดยป้องกันการแพร่กระจายของควันไฟและก๊าซพิษในกรณีเกิดเหตุไฟไหม้ มีอยู่หนึ่งระบบสำคัญที่มีบทบาทต่อการรักษาความปลอดภัยในอาคารได้แก่ “ระบบอัดอากาศ”

โดยระบบอัดอากาศจะมีการติดตั้ง “Pressurized Fan” หรือพัดลมอัดอากาศบันไดหนีไฟที่ถูกออกแบบมาเพื่อรักษาความดันอากาศในทางหนีไฟให้เหมาะสม เพื่อจุดประสงค์ในการป้องกันไม่ให้ควันไฟรั่วไหลเข้ามาภายในช่องทางหนีภัยเหล่านี้ ดังนั้นการทดสอบ Pressurized Fan จึงเป็นหนึ่งในขั้นตอนที่ช่วยเพิ่มความมั่นใจให้แก่ผู้ใช้อาคารในการลดความเสี่ยงและเพิ่มโอกาสในการอพยพได้อย่างปลอดภัยยิ่งขึ้นนั่นเอง

Pressurized Fan คืออะไร? ทำไมจึงจำเป็นในทางหนีไฟของอาคาร

Pressurized Fan หรือ พัดลมอัดอากาศบันไดหนีไฟ เป็นส่วนหนึ่งในระบบอัดอากาศสำหรับบันไดหนีไฟในอาคาร นอกเหนือจากระบบท่อลมและระบบสั่งการให้พัดลมทำงาน โดยพัดลมอัดอากาศจะมีลักษณะเป็นพัดลมแบบหอยโข่ง (Centrifugal Fan) และพัดลมแบบตามแนวแกน (In-Line Axial Fan) 

ซึ่งมีหน้าที่หลักในการสร้างแรงดันอากาศบวก (Positive Pressure) ในทางหนีไฟเพื่อไม่ให้ควันไฟจากบริเวณที่เกิดเพลิงไหม้รั่วไหลเข้าไปในช่องทางบันไดหนีไฟในการอพยพผู้คนออกจากอาคาร  โดยแรงดันอากาศที่ถูกอัดเข้าไปในบันไดหนีไฟจะทำให้แรงดันภายในสูงกว่าพื้นที่อื่นในอาคาร ทำให้ควันไฟไม่สามารถไหลเข้ามาในทางหนีไฟได้ ส่งผลให้ทางหนีไฟยังคงมีอากาศที่ปราศจากควันไฟสำหรับการอพยพนั่นเอง

กฎหมายที่เกี่ยวข้องในการติดตั้งระบบอัดอากาศ

การติดตั้งระบบอัดอากาศในอาคารได้ถูกกำหนดไว้เป็นข้อบังคับทางกฎหมายและมีมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้มั่นใจว่าอาคารได้มีมาตรการป้องกันอัคคีภัยที่เพียงพอและได้มาตรฐานสำหรับความปลอดภัยในอาคารโดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของทางหนีไฟและบันไดหนีไฟ โดยมีกฎหมายและมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

• กฎกระทรวง ฉบับที่ 33 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522

กฎกระทรวงฉบับนี้เกี่ยวกับความปลอดภัยของอาคารสูงและอาคารขนาดใหญ่ ซึ่งกำหนดให้มีระบบสำคัญ ดังต่อไปนี้

• • ระบบดับเพลิงแบบท่อยืน (Standpipe System) 
  • ระบบป้องกันเพลิงไหม้อัตโนมัติ (Fire Alarm System)
  • ระบบอัดอากาศเพื่อควบคุมควันไฟบันไดหนีไฟและโถงลิฟต์ดับเพลิง (Staircase Pressurized and Smoke Control System)

ซึ่งอาคารจะต้องมีระบบอัดอากาศในการควบคุมควันไฟตามกฎหมายควบคุมอาคาร ได้แก่ อาคารที่มีความสูงตั้งแต่ 23 เมตรขึ้นไป โดยจะต้องมีบันไดหนีไฟไม่น้อยกว่า 2 ตัวและห่างกันไม่เกิน 60 เมตรตามระยะทางเดิน รวมถึงก่อสร้างด้วยวัสดุที่มีอัตราการทนไฟไม่น้อยกว่า 2 ชั่วโมง 

สำหรับบันไดหนีไฟที่อยู่ภายในอาคารจะต้องมีระบบระบายควันไฟด้วยวิธีทางกล โดยการติดตั้งระบบอัดอากาศที่ทำงานโดยอัตโนมัติหรือด้วยมือเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้

สำหรับโถงลิฟต์ดับเพลิงต้องมีพื้นที่ไม่น้อยกว่า 6 ตารางเมตร โดยมีการป้องกันเช่นเดียวกับบันไดหนีไฟที่ระบบอัดอากาศโถงลิฟต์ดับเพลิงต้องทำงานได้โดยอัตโนมัติ

ในส่วนการออกแบบ การติดตั้ง การทำงานของระบบอัดอากาศในการควบคุมควันไฟสำหรับอาคาร บันไดหนีไฟ และโถงลิฟต์ดับเพลิง ระบบอัดอากาศจะต้องต่อเข้ากับระบบไฟฟ้าสำรองฉุกเฉินเพื่อจ่ายให้กับระบบอัดอากาศเพื่อให้สามารถทำงานได้ทันที โดยพัดลมอัดอากาศต้องนำอากาศจ่ายเข้าภายในอาคารจากตำแหน่งที่เหมาะสมเพื่อไม่ให้ดูดควันย้อนกลับเข้าสู่ทางหนีไฟและโถงลิฟต์ดับเพลิง ซึ่งทางเข้าอากาศจะต้องอยู่ห่างจากช่องระบายควันไฟของระบบระบายควันไฟ ช่องเปิดระบายควันไฟ และความร้อนที่หลังคา ช่องทางระบายอากาศทั่วไป หรือช่องเปิดใด ๆ ของอาคารที่สามารถปล่อยควันไฟออกในระหว่างเกิดเหตุเพลิงไหม้ได้

ข้อมูลอ้างอิง : สมาคมวิศวกรรมปรับอากาศแห่งประเทศไทย ACAT. (ม.ป.ป.). ระบบอัดอากาศเพื่อความปลอดภัยโดยการควบคุมควันไฟบันไดหนีไฟและโถงลิฟต์ดับเพลิงในอาคารสูง, จาก https://acat.or.th/download/acat_or_th/V22-(14).pdf

• มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) : ข้อกำหนดในการป้องกันอัคคีภัย เล่ม 6 ระบบอัดอากาศเพื่อควบคุมควันไฟ

มาตรฐาน มอก. 2541 เล่ม 6 ฉบับนี้ครอบคลุมข้อกำหนดการออกแบบ ติดตั้ง การบำรุงรักษา และการทดสอบการทำงานของระบบอัดอากาศเพื่อควบคุมควันไฟสำหรับบันไดหนีไฟและโถงลิฟต์ดับเพลิงเมื่อเกิดเพลิงไหม้ โดยเป็นการช่วยลดความรุนแรงของการเกิดอัคคีภัยและควบคุมไม่ให้ควันไฟแพร่กระจายไปยังพื้นที่อื่นของอาคารได้อย่างรวดเร็ว โดยเป็นการออกแบบเพื่อป้องกันควันไฟไม่ให้เข้าถึงเส้นทางอพยพเพื่อให้ผู้ใช้อาคารสามารถอพยพออกจากอาคารได้อย่างปลอดภัย ดังนั้นจึงต้องมีการออกแบบระบบอัดอากาศเพื่อป้องกันการแพร่กระจายควันไฟและดูแลรักษาระบบให้พร้อมใช้งานตลอดเวลา 

ข้อมูลอ้างอิง : องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ FIO. (ม.ป.ป.). มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม มอก. 2541 เล่ม 6 – 2555, จาก https://www.fio.co.th/web/tisi_fio/fulltext/TIS2541_6-2555.pdf

กฎหมายที่เกี่ยวข้องในการติดตั้งบันไดหนีไฟในอาคาร

ตามกฎกระทรวงฉบับที่ 55 (พ.ศ. 2543) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ได้มีการให้คำแนะนำในการติดตั้งบันไดหนีไฟในอาคาร ดังต่อไปนี้

• อาคารที่สูงตั้งแต่ 4 ชั้นขึ้นไปและสูงไม่เกิน 23 เมตร หรืออาคารที่สูง 3 ชั้นและมีดาดฟ้าเหนือชั้นที่ 3 ที่มีพื้นที่เกิน 16 ตารางเมตร นอกจากมีบันไดของอาคารตามปกติแล้วต้องมีบันไดหนีไฟที่ทำด้วยวัสดุทนไฟอย่างน้อยหนึ่งแห่ง และต้องมีทางเดินไปยังบันไดหนีไฟนั้นได้โดยไม่มีสิ่งกีดขวาง
• บันไดหนีไฟต้องมีความลาดชันน้อยกว่า 60 องศา เว้นแต่ตึกแถวและบ้านแถวที่สูงไม่เกิน 4 ชั้น ให้มีบันไดหนีไฟที่มีความลาดชันเกิน 60 องศาได้ และต้องมีชานพักบันไดทุกชั้น
• บันไดหนีไฟภายนอกอาคารต้องมีความกว้างสุทธิไม่น้อยกว่า 60 เซนติเมตร และต้องมีผนังส่วนที่บันไดหนีไฟพาดผ่านเป็นผนังทึบก่อสร้างด้วยวัสดุถาวรที่เป็นวัสดุทนไฟบันไดหนีไฟตามวรรคหนึ่ง ถ้าทอดไม่ถึงพื้นชั้นล่างของอาคารต้องมีบันไดโลหะที่สามารถเลื่อนหรือยึดหรือหย่อนลง มาจนถึงพื้นชั้นล่างได้
• บันไดหนีไฟภายในอาคารต้องมีความกว้างสุทธิไม่น้อยกว่า 80 เซนติเมตร มีผนังทึบก่อสร้างด้วยวัสดุถาวรที่เป็นวัสดุทนไฟกั้นโดยรอบ เว้นแต่ส่วนที่เป็นช่องระบายอากาศและช่องประตูหนีไฟ และต้องมีอากาศถ่ายเทจากภายนอกอาคารได้โดยแต่ละชั้นต้องมีช่องระบายอากาศที่เปิดสู่ภายนอกอาคารได้มีพื้นที่รวมกันไม่น้อยกว่า 1.4 ตารางเมตร กับต้องมีแสงสว่างให้เพียงพอทั้งกลางวันและกลางคืน
• ประตูหนีไฟต้องทำด้วยวัสดุทนไฟ มีความกว้างสุทธิไม่น้อยกว่า 80 เซนติเมตร สูงไม่น้อยกว่า 1.90 เมตร และต้องทำเป็นบานเปิดชนิดผลักออกสู่ภายนอกเท่านั้น กับต้องติดอุปกรณ์ชนิดที่บังคับให้บานประตูปิดได้เอง และต้องสามารถเปิดออกได้โดยสะดวกตลอดเวลา ประตูหรือทางออกสู่บันไดหนีไฟต้องไม่มีธรณีหรือขอบกั้น
• พื้นหน้าบันไดหนีไฟต้องกว้างไม่น้อยกว่าความกว้างของบันไดและอีกด้านหนึ่งกว้างไม่น้อยกว่า 1.50 เมตร

ข้อมูลอ้างอิง : สมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์. (2543). กฎกระทรวงฉบับที่ 55 (พ.ศ. 2543) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522, จาก https://asa.or.th/wp-content/uploads/2020/03/กฎกระทรวงฉบับที่-55-ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร-พ.ศ.-2522.pdf

การทดสอบ Pressurized Fan ต้องตรวจสอบอะไรบ้าง?

เพื่อให้มั่นใจได้ว่า Pressurized Fan หรือพัดลมอัดอากาศบันไดหนีไฟสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงต้องมีการทดสอบการทำงานของพัดลมอัดอากาศเพื่อให้พร้อมสำหรับการปฏิบัติงานจริง ซึ่งมีรายการตรวจสอบหลัก ๆ ได้แก่

• การตรวจสอบสภาพทั่วไปของพัดลมและอุปกรณ์ต่าง ๆ 
• การทดสอบการทำงานของระบบ (Operation Test)
• การตรวจสอบแรงดันอากาศ (Air Pressure Test)
• การตรวจสอบการรั่วไหลของอากาศ (Air Leakage Test)
• การตรวจสอบการทำงานของระบบควบคุมและแหล่งจ่ายไฟฟ้าสำรอง

บทความเกี่ยวข้องที่น่าสนใจ : ทำไมการทดสอบ Pressurized Fan ในระบบอัดอากาศบันไดหนีไฟถึงมีความสำคัญ ?

ผลกระทบหากไม่ทำการทดสอบ Pressurized Fan

ถึงแม้ว่าอาคารจะมีการติดตั้งระบบอัดอากาศและ Pressurized Fan อย่างถูกต้องตามกฎหมายและมาตรฐานแล้วนั้น แต่หากละเลยในการดูแลรักษาระบบและไม่ทำการทดสอบอย่างสม่ำเสมอย่อมทำให้เกิดความเสี่ยงต่อประสิทธิภาพการทำงานของระบบ จนส่งผลเสียสู่ทรัพย์สินและชีวิตของผู้ใช้งานอาคารได้ เช่น หากระบบอัดอากาศไม่ทำงานเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้อาจส่งผลให้ควันไฟรั่วไหลเข้าสู่ทางหนีไฟหรือบันไดหนีไฟ จนทำให้ผู้คนไม่สามารถอพยพออกจากอาคารได้อย่างปลอดภัยเนื่องจากเกิดการสำลักควันหรือหมดสติในระหว่างหลบหนีได้นั่นเอง

ไม่เพียงเท่านี้เจ้าของอาคารยังเสี่ยงต่อการถูกฟ้องร้องหรือละเมิดกฎหมายเมื่อไม่มีการตรวจสอบและดูแลระบบอัดอากาศอย่างเหมาะสม ซึ่งมีกฎหมายระบุชัดเจนถึงความรับผิดชอบของเจ้าของอาคารในการติดตั้งและดูแลระบบความปลอดภัยในอาคาร

บริการทดสอบระบบอัดอากาศและ Pressurized Fan ติดต่อเรา Q&E INTERNATIONAL 

“Q&E INTERNATIONAL” เราเข้าใจถึงความสำคัญสูงสุดของความปลอดภัยในอาคาร ดังนั้นด้วยความเชี่ยวชาญของทีมงานที่มีประสบการณ์ในการให้บริการทดสอบระบบอัดอากาศ และพัดลมอัดอากาศบันไดหนีไฟ (Pressurized Fan) เราพร้อมช่วยดูแลเจ้าของอาคารและผู้ดูแลอาคารทุกประเภทในการตรวจสอบและประเมินประสิทธิภาพของระบบอัดอากาศในบันไดหนีไฟของท่านตามมาตรฐานและข้อกำหนดทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ด้วยทีมวิศวกรผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านและใช้อุปกรณ์ที่ได้มาตรฐานและแม่นยำในการทดสอบระบบอัดอากาศ

หากคุณคือเจ้าของอาคารหรือผู้จัดการอาคารที่ต้องการมั่นใจว่าระบบอัดอากาศในบันไดหนีไฟของอาคารคุณพร้อมใช้งานจริงในยามฉุกเฉิน อย่ารอให้เกิดเหตุการณ์ก่อนแล้วจึงค่อยแก้ไข สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม ติดต่อเราได้เลย!

ติดต่อเรา Q&E INTERNATIONAL ได้ที่ช่องทาง

Call: 095-748-7312, 081-595-3011

LINE ID: @248hrupy

Facebook: บริษัท คิว แอนด์ อี อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด 

Email: [email protected], [email protected]