เคล็ดลับวิธีทำความสะอาดกำจัดสิ่งปนเปื้อนในห้องคลีนรูม (Cleanroom)

ถึงแม้ว่าห้องคลีนรูม (Cleanroom) จะถูกออกแบบมาให้เป็นพื้นที่ที่มีการควบคุมความสะอาดอย่างเข้มงวด โดยมีระบบควบคุมคุณภาพอากาศเพื่อให้ปราศจากสิ่งปนเปื้อน ฝุ่นละออง หรือจุลินทรีย์ต่าง ๆ ที่ปะปนอยู่ภายใน แต่สิ่งปนเปื้อนเหล่านี้ก็ยังสามารถเข้าสู่พื้นที่ภายในห้องคลีนรูมได้จากหลายแหล่งที่มา เช่น บุคลากรที่เดินเข้า-ออก หรือเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้งาน เป็นต้น

ดังนั้นการทำความสะอาดและการจัดการขยะต่าง ๆ เช่น ขยะติดเชื้อ หรือขยะอันตรายภายในห้องคลีนรูมจึงเป็นขั้นตอนสำคัญที่ช่วยให้ Cleanroom สามารถรักษาระดับความสะอาดที่กำหนดไว้ตามมาตรฐานได้ โดยวันนี้เราจะพาคุณไปรู้จักกับวิธีทำความสะอาดห้องคลีนรูม (Cleanroom Cleaning) พร้อมวิธีการจัดการขยะติดเชื้ออย่างถูกต้องและปลอดภัย เพื่อรักษาความสะอาดและคงประสิทธิภาพของห้องคลีนรูมให้มีคุณภาพและความปลอดภัยสูงสุด

ความเสี่ยงของการปนเปื้อนใน Cleanroom

อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่าห้องคลีนรูมจะมีการควบคุมสภาพแวดล้อมให้สะอาดและปลอดภัยอย่างเข้มงวด แต่ก็ยังมีความเสี่ยงต่อการปนเปื้อนใน Cleanroom หลายประเภท เช่น สิ่งปนเปื้อนที่ไม่มีชีวิต (Non-Viable Particle) อาทิ ฝุ่นละอองหรือเศษพลาสติก และสิ่งปนเปื้อนที่มีชีวิต (Viable Particle) เช่น แบคทีเรีย หรือเชื้อรา เป็นต้น

โดยสิ่งปนเปื้อนที่ปะปนเข้ามาในห้องคลีนรูมเหล่านี้มีแหล่งที่มาจากหลากหลายสาเหตุ เช่น

สิ่งปนเปื้อนจากเจ้าหน้าที่หรือบุคลากรในห้องคลีนรูม โดยมาจากการหายใจ เคลื่อนไหว หรือเศษผิวหนัง
สิ่งปนเปื้อนจากอุปกรณ์และเครื่องจักร ซึ่งเกิดจากการสึกหรอของอุปกรณ์ เช่น เศษโลหะ เศษพลาสติก เป็นต้น
สิ่งปนเปื้อนจากวัสดุก่อสร้างหรือวัสดุที่ใช้งาน เช่น ฝุ่นที่สะสมตามรอยต่อ หรือเศษวัสดุที่หลุดออกมา
สิ่งปนเปื้อนจากสถานที่และงานระบบ เช่น ระบบปรับอากาศ หรือระบบระบายอากาศที่มีฝุ่นละอองขนาดเล็กหลุดลอดเข้ามา
สิ่งปนเปื้อนจากสิ่งแวดล้อมและของเหลว หรือน้ำยาทำความสะอาดและสารเคมีที่ใช้ในกระบวนการผลิต เป็นต้น

อ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความ : สาเหตุและที่มาของสิ่งปนเปื้อน (Contaminants) ในห้องคลีนรูม (Cleanroom)

ขั้นตอนการทำความสะอาดห้องคลีนรูมให้ปราศจากเชื้อ

การเตรียมอุปกรณ์และน้ำยาทำความสะอาด

เตรียมชุดคลีนรูม (PPE) ถุงมือ หน้ากาก และอุปกรณ์ป้องกันอื่น ๆ สำหรับผู้ปฏิบัติงาน
เตรียมน้ำยาความสะอาดและน้ำยาฆ่าเชื้อที่เหมาะสำหรับห้องคลีนรูมและรับรองว่ามีประสิทธิภาพในการกำจัดสิ่งปนเปื้อน
เตรียมอุปกรณ์ทำความสะอาด เช่น ไม้ม็อบถูพื้น ไม้ม็อบผนัง ไม้ปาดน้ำ ผ้าไมโครไฟเบอร์ ถังหรือที่บิดน้ำ และเครื่องดูดฝุ่นดูดน้ำสำหรับคลีนรูม เป็นต้น

ขั้นตอนการทำความสะอาดห้องคลีนรูม

การทำความสะอาดเบื้องต้น

- กำจัดเศษวัสดุและนำสิ่งของที่เคลื่อนย้ายได้ออกจากห้องคลีนรูม เช่น เครื่องมือหรืออุปกรณ์
- ใช้เครื่องดูดฝุ่นสำหรับ Cleanroom กำจัดฝุ่นและอนุภาคต่าง ๆ ออกจากพื้นผิว โดยไล่จากบนลงล่างตั้งแต่เพดาน ผนัง จนถึงพื้นห้อง เพื่อป้องกันไม่ให้สิ่งปนเปื้อนตกลงบนพื้นที่ที่ทำความสะอาดแล้ว
- เริ่มทำความสะอาดโดยใช้น้ำยาทำความสะอาดสำหรับห้องคลีนรูมหรือห้องปลอดเชื้อ ด้วยผ้าไมโครไฟเบอร์ชุบน้ำยาฆ่าเชื้อหรือใส่ในขวดสเปรย์ฉีดลงบนพื้นผิว จากนั้นเช็ดพื้นผิวทั้งหมดรวมถึงอุปกรณ์ต่าง ๆ

การทำความสะอาดพื้นและผนัง

- การถูพื้นแบบแห้ง : ใช้ไม้ถูพื้นแบบแห้งเพื่อกักเก็บฝุ่นและอนุภาคต่าง ๆ ที่หลุดออกมา โดยหลีกเลี่ยงการใช้ไม้กวาดหรือผ้าเช็ดธรรมดาเพราะอาจทำให้ฝุ่นฟุ้งกระจาย
- การถูพื้นแบบเปียก : ใช้น้ำยาทำความสะอาดผสมน้ำในถัง แล้วใช้ไม้ถูพื้นแบบเปียกถูทำความสะอาดตามปกติ

การทำความสะอาดอุปกรณ์และเครื่องมือ

- ปิดและถอดอุปกรณ์บางชนิดที่สามารถถอดออกได้เพื่อทำความสะอาดอุปกรณ์แต่ละชิ้นอย่างทั่วถึง โดยปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ผลิตสำหรับอุปกรณ์นั้น ๆ
- เช็ดอุปกรณ์และเครื่องมือโดยใช้น้ำยาฆ่าเชื้อหรือน้ำยาทำความาสะอาดด้วยผ้าไมโครไฟเบอร์
- ประกอบอุปกรณ์ทั้งหมดและตรวจสอบว่าสามารถใช้งานได้อย่างถูกต้องและอยู่ในสภาพการทำงานที่ดี

แนวทางการจัดการขยะสำหรับ Cleanroom

ขยะที่เกิดขึ้นภายในห้องคลีนรูมจะต้องได้รับการจัดการขยะอย่างถูกต้องเพื่อรักษาความสะอาด ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคและช่วยรักษาสภาพแวดล้อมของ Cleanroom ให้มีประสิทธิภาพ รวมถึงเพื่อความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงานและบุคลากรผู้ปฏิบัติงานในห้องคลีนรูม โดยมีแนวทางการจัดการขยะที่เหมาะสมสำหรับขยะแต่ละประเภท ดังนี้

ขยะทั่วไป (General Waste)

ขยะทั่วไปหรือวัสดุที่ใช้แล้วไม่เป็นอันตราย ไม่ก่อให้เกิดการแพร่เชื้อและไม่ปนเปื้อนในกระบวนการทำงาน เช่น กระดาษ พลาสติก หรือเศษบรรจุภัณฑ์

แนวทางการจัดการขยะ

- แยกขยะทั่วไปออกจากขยะประเภทอื่นตั้งแต่ต้นทาง
- บรรจุลงในถุงขยะสีดำหรือสีที่กำหนดสำหรับขยะทั่วไป
- ปิดถุงขยะให้มิดชิดก่อนนำออกจากห้องคลีนรูม
- นำไปกำจัดตามแนวทางของสถานประกอบการ โดยอาจมีการรีไซเคิลเพื่อลดปริมาณขยะ

ขยะติดเชื้อ (Biohazard Waste)

ขยะติดเชื้อหรือขยะที่อาจมีเชื้อโรคหรือสารชีวภาพที่เป็นอันตรายและก่อให้เกิดการแพร่เชื้อ โดยเป็นทั้งขยะที่มีคมและไม่มีคม เช่น เลือดหรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย วัสดุหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ปนเปื้อนเลือด สารคัดหลั่ง หรือสารเคมี เช่น เข็มฉีดยา หลอดแก้ว หรือชิ้นส่วนวัสดุทางการแพทย์

แนวทางการจัดการขยะ

- สำหรับขยะที่ไม่มีคม : แยกขยะติดเชื้อลงในถุงขยะสีแดงหรือถุงขยะที่มีสัญลักษณ์ Biohazard และติดป้าย “มูลฝอยติดเชื้อ” จากนั้นนำขยะไปกำจัดด้วยวิธีที่ปลอดภัย
- สำหรับขยะที่มีคม : เก็บรวบรวมขยะติดเชื้อที่มีคมบรรจุในภาชนะที่มีฝาปิด และบรรจุไม่เกิน 3 ใน 4 ส่วนของภาชนะ เพื่อป้องกันการแทงทะลุภาชนะขณะปิดฝา จากนั้นนำขยะไปกำจัดด้วยวิธีที่ปลอดภัย

ขยะอันตราย (Hazardous Waste)

ขยะอันตรายหรือของมีคมที่อาจก่อให้เกิดอันตราย เช่น ใบมีด กระจก หรือวัสดุที่ผลิตจากแก้วและโลหะต่าง ๆ รวมถึงแบตเตอรรี่ หลอดไฟ ถ่านไฟฉาย กระป๋องสเปรย์ หรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น

แนวทางการจัดการขยะ

- บรรจุขยะในภาชนะรองรับที่หนาและมีฝาปิด เช่น กล่องพลาสติกหรือกล่องกระดาษ
- ติดป้ายระบุประเภทของ “ขยะอันตราย” อย่างชัดเจน
- นำใส่ถุงขยะสีเหลืองหรือภาชนะเฉพาะที่ป้องกันการรั่วไหล
- นำส่งไปกำจัดตามมาตรฐานของหน่วยงานที่มีใบอนุญาต เช่น การฝังกลบหรือรีไซเคิล

ขยะปนเปื้อนสารเคมี (Chemical Waste)

ขยะปนเปื้อนสารเคมีหรือขยะที่ทำจากสารเคมีที่อาจเกิดอันตรายแก่ผู้สัมผัส โดยเป็นขยะที่มีสารเคมีอันตรายตกค้าง ซึ่งอาจเป็นของเหลวหรือของแข็ง เช่น ขวดบรรจุสารเคมีที่ใช้หมดแล้ว หรือสารละลายหรือของเสียจากกระบวนการทางเคมี เป็นต้น

แนวทางการจัดการขยะ

- แยกขยะปนเปื้อนสารเคมีลงในภาชนะที่ทนต่อสารเคมี เช่น ถังพลาสติกชนิดพิเศษหรือขวดแก้วที่ทนต่อการกัดกร่อน
- ปิดฝาภาชนะให้แน่นและติดป้ายระบุ “ขยะปนเปื้อนสารเคมี”
- นำส่งไปกำจัดโดยผู้เชี่ยวชาญที่ได้รับอนุญาต เช่น การเผาทำลายในเตาเผาอุตสาหกรรม หรือการบำบัดด้วยสารเคมี เป็นต้น

ทำไมต้องทำความสะอาดห้องคลีนรูมก่อนทำ Cleanroom Testing

การทดสอบห้องคลีนรูม (Cleanroom Testing) เป็นกระบวนการตรวจสอบสภาพแวดล้อมภายในห้องสะอาดเพื่อให้มั่นใจได้ว่ายังคงรักษาความสะอาดและประสิทธิภาพตามมาตรฐานที่กำหนดไว้ เช่น ISO 14644 หรือ GMP PIC/S

ซึ่งการทำความสะอาดห้องคลีนรูมก่อนเริ่มทำการทดสอบห้องคลีนรูมมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อเป็นการป้องกันผลการทดสอบที่คลาดเคลื่อนหากมีฝุ่นละอองหรือสิ่งปนเปื้อนตกค้างในห้องคลีนรูม ช่วยลดความเสี่ยงของฝุ่น เชื้อรา แบคทีเรีย หรือสารเคมีตกค้างที่อาจส่งผลให้เกิดการปนเปื้อนในอากาศและพื้นผิว รวมถึงเพื่อให้ผลการทดสอบที่ได้มีความแม่นยำและน่าเชื่อถือ

ทดสอบห้องคลีนรูมให้ได้มาตรฐาน เลือกใช้บริการ Q&E INTERNATIONAL

“Q&E INTERNATIONAL” บริการทดสอบห้องคลีนรูมตามมาตรฐาน CPT (Cleanroom Performance Testing) โดยผ่านการรับรองมาตรฐานจาก “NEBB” สถาบันที่มีชื่อเสียงที่ให้การรับรองสำหรับมาตรฐานห้องคลีนรูม โดยทำการทดสอบตั้งแต่การทดสอบเบื้องต้น (Primary Tests) และการทดสอบเพิ่มเติม (Secondary Tests) เพื่อการทดสอบคลีนรูม

สำหรับอุตสาหกรรมที่ต้องการสภาพแวดล้อมที่ปลอดเชื้อสำหรับคลีนรูม เช่น โรงพยาบาล สถานพยาบาล อุตสาหกรรมยา อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมเครื่องมือแพทย์ หรืออุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ โดยผู้เชี่ยวชาญและมากประสบการณ์ในกระบวนการทดสอบคลีนรูมกว่า 6 ปี

เนื้อหาแนะนำสำหรับบริการทดสอบห้องคลีนรูม :

หากคุณกำลังมองหาผู้ให้บริการทดสอบห้องคลีนรูมที่ได้มาตรฐานและเชื่อถือได้ ติดต่อเรา Q&E INTERNATIONAL

ติดต่อเรา Q&E INTERNATIONAL ได้ที่ช่องทาง

Call: 095-748-7312, 081-595-3011

LINE ID: @248hrupy

Facebook: บริษัท คิว แอนด์ อี อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด

Email: [email protected], [email protected]